بخش اول: کاغذ تحریر و کاغذ روزنامه

یکی از پارامترهای اصلی برای چاپ و تهیه اتواع تراکت و پوستر، کاغذ است. لذا برای طراحی یا سفارش یک تراکت خوب، ابتدا باید کاغذها را بشناسیم.

کاغذ یکی از قدیمی‌ترین متریال‌های چاپ و بسته‌بندی قابل انعطاف است. امروزه گستره‌ی وسیعی از بسته بندی ‌های تولیدات مختلف را به دلايل زیست محیطی، انعطاف پذیری، صرفه‌ی اقتصادی، محافظت و تبلیغات از کاغذ تولید می‌کنند.

اصول ساخت کاغذ در مورد انواع کاغذهایی که با ماشین تولید می‌شوند، یکسان است. در حالی که ویژگی‌های در نظر گرفته شده بر اساس نوع مصرف آن در هر موردی ممکن است متفاوت باشد، ویژگی‌هایی که در هر کاغذ وجود دارد، در مرحله ساخت به دست می‌آید. به طور کلی تمام کارخانه‌های کاغذسازی برای ساخت انواع خاصی از کاغذ طراحی می‌شوند. در یک کارخانه فقط ممکن است از خمیر مکانیکی استفاده شود و کارخانه دیگر ممکن است خمیر شیمیایی مصرف کند، بر همین اساس کاغذهای ساخته شده از خمیرهای مختلف در کارخانه‌های متفاوت تولید می‌شوند.

در بعضی از موارد یک کارخانه ممکن است فقط در ساخت یک نوع کاغذ تخصص داشته باشد (به عنوان نمونه کاغذهای گلاسه) و در کارخانه دیگر ممکن است انواع کاغذ چاپ و تحریر از مواد خام گوناگون تهیه شوند. کاغذ با کیفیت‌های گوناگون ساخته می‌شود که بستگی به نوع خمیر آن دارد و قیمت آن نیز بر همین اساس تعیین می‌شود.

انواع کاغذ

کاغذها براساس ویژگی‌های مختلف، دسته‌بندی‌های متنوعی دارند که سعی می‌کنیم در این مطلب و چند مقاله بعدی، به شکل جامعی انواع این کاغذها را مورد بررسی قرار دهیم.

امروزه بیش از 3000 نوع کاغذ مختلف برای مصارف گوناگون در بازار وجود دارد. ولی در صنعت کاغذسازی انواع کاغذ را به چهار گروه تقسیم می‌کنند:

الف) کاغذ و مقوای گرافیکی

ب) انواع مقوای بسته بندی

ج) کاغذهای بهداشتی

د) کاغذهای صنعتی برای مصارف الکترونیکی

مصرف‌کننده کاغذ نیز معمولاً انواع کاغذ را نسبت به مورد استفاده آن به انواع مختلف تقسیم و نامگذاری می‌کند: کاغذ تحریر، کاغذ روزنامه، کاغذ بایپل، مقوای جلد، کاغذ کتاب و کاغذ پاکت بعضی از انواع کاغذهای معمولی هستند. رایج‌ترین کاغذها و مقواهای مورد استفاده در صنعت چاپ و بسته بندی عبارتند از: کاغذ تحریر، کاغذ و مقوای گلاسه، مقوای پشت طوسی و پشت سفید، کاغذ صنعتی کرافت، کاغذ روزنامه، مقوای ایندر برد، مقوای کتان.

در بازار فعلی ایران در مورد کاغذ محدودیت‌های بسیاری وجود دارد و تنها تعداد خاصی از انواع کاغذهای موجود در بازار عرضه می‌شوند که این کاغذها شامل انواع کاغذهای ایرانی و خارجی با گرماژ و کیفیت های مختلف است. در ادامه به معرفی انواع کاغذ می‌پردازیم:

کاغذ تحریر (Writing Paper)

نام بین‌المللی این کاغذ Writing and printing paper است که در ایران با نام کاغذ تحریر شناخته می‌شود. در دو نوع مختلف اندود شده یا کوتد (coated) و اندود نشده (uncoated) تولید می‌شود که نوع uncoated آن در ایران عرضه می‌شود.

به طور کلی روی هر دو طرف این نوع کاغذ امکان چاپ وجود دارد و مرکب به طرف دیگر نفوذ نمی‌کند اما باید در مورد کاغذعای تحریر با گرماژ پایین کمی احتیاط کرد. این نوع کاغذ در سایزهای 100 در 70 و 60 در 90 و گراماژهای 50-55-60-65-70-75-80-100 و 120 ارائه می‌شود.

کاربرد این کاغذ همان‌طور که از نام آن پیداست در صنعت چاپ و تحریر است که بیشتر برای چاپ انواع مجله، کتاب و سررسید به مصرف می‌رسد. این کاغذ بیشتر از کشورهای اندونزی، چین، مالزی و کره‌جنوبی وارد می‌شود و برندهای معروف در ایران شامل موریم، شینهو و کرون است.

سطح کاغذ تحریر برای نوشتن با خودکار مناسب است بنابراین چاپ سربرگ و سرنسخه پزشکی روی این نوع کاغذ بسیار متداول است. به طور کلی کاغذهای تحریر را با دقت بیشتری تولید می‌کنند و بنابراین قیمت آن نیز نسبت به کاغذ چاپ گران‌تر است. کاغذ تحریر به رنگ سفید و یا در رنگ‌های مختلف ساخته می‌شود و ممکن است دارای خط و نقش معینی باشد. کیفیت و رنگ کاغذ تحریر بستگی به نوع خمیر آن دارد.

انواع کاغذهای چاپ و تحریر تولید شده از خمیر شیمیایی، شامل انواع کاغذ ظریف پوشش‌دار و بدون پوشش است که معمولاً حاوی مقادیر کمی خمیر مکانیکی و یا کاملاً فاقد خمیر مکانیکی بوده و 5 تا 25 درصد نیز مواد پرکننده دارد. طبق قانون تعرفه گمرکی ایالات متحده، مقدار بیشینه خمیر مکانیکی 10% است.

در این کاغذها، از خمیرهای شیمیایی چوب پهن برگان و سوزنی برگان استفاده می‌شود. از مهمترین ویژگی‌های این نوع کاغذ می‌توان به مقاومت مناسب، روشنی زیاد و قابلیت بایگانی (نگهداری دراز مدت) خوب آنها اشاره کرد. اخیرا انواع مختلفی از کاغذهای ظریف با کیفیت بالا تولید شده‌اند که حاوی مقادیر نسبتاً بالای خمیر مکانیکی ساخته شده از صنوبر یا سپیدار هستند. انواع کاغذ تولید شده از خمیر شیمیایی، معمولا در یک فرایند کاغذسازی قلیایی یا خنثی تولید شده و ویژگی‌های مقاومتی خوبی برای ورقه کاغذ فراهم می‌آورند. شرایط کاغذسازی خنثی، امکان استفاده از کربنات کلسیم به عنوان اصلی‌ترین ماده پرکننده را فراهم نموده و ویژگی‌های بایگانی خوبی را برای کاغذ ایجاد می‌کند.

مقادیر زیاد مواد پرکننده و خمیر پهن برگان، موجب شکل‌گیری خوب کاغذ می‌شود. فنآوری‌های جدید مورد استفاده، شامل پرس کفشک‌دار است که موجب افزایش سرعت ماشین و افزایش درصد خشکی ورق کاغذ قبل از خشک‌کن می شود. همچنین اخیراً فنآوری ورق‌ساز شکافدار، برای شکل‌گیری بهتر ورق و آبگیری سریعتر از کاغذ مورد استفاده قرار گرفته است. فنآوری چندلایه‌سازی مواد افزودنی نیز می‌تواند خواص کیفیتی خوبی را در این نوع کاغذ به وجود آورد. امروزه سطح کاغذهای ظریف بدون پوشش با استفاده از انواع آهاردهنده‌ها، رنگ‌آمیزی یا آهاردهی سطحی می‌گردد. کاغذهای ظریف پوشش‌دار، یا مستقیما رنگ‌آمیزی می‌شوند (کاغذهای با پوشش کم وزن) و یا نخست با یک آهاردهنده، پوشش ابتدایی داده شده و سپس پوشش اصلی روی آنها قرار می‌گیرد. این کاغذها را حتی می‌توان سه بار پوشش‌دهی کرد (کاغذهای هنری). سابقاً، انواع کاغذ ظریف بدون پوشش در دستگاه اتوی تعبیه شده در ماشین کاغذ (اتوی درون ماشینی) به وسیله یک یا دو جفت پرس غلطکی، اتوکاری می‌شدند.

فنآوری جدید به سمت اوتوزنی نرم پیش می‌رود. در خصوص انواع کاغذ ظریف پوشش‌دار، امروزه اتوزنی مقدماتی در مقایسه با اتوزنی نرم، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. اتوزنی تکمیلی پس از اتوزنی مقدماتی انجام می‌شود. انواع کاغذ پرداخت شده مات، عمدتاً به طور پیوسته در ماشین کاغذ و از طریق یک ماشین اتوزنی متصل به آن و با استفاده از یک یا دو جفت پرس غلطکی نرم-نرم اتو می‌شوند.

کاغذهای ظریف، بسته به مصرف نهایی به صورت رول، ورقه‌ای و یا به هر دو شکل موجود هستند. عمدتا انواع کاغذ مورد استفاده برای تکثیر، به صورت ورقه‌هایی با اندازه A4 و برای تهیه پوستر در اندازه‌های بزرگتر موجود هستند. کاغذ مورد استفاده برای چاپ تجاری و برای تهیه فرم و فهرست‌ها، عمدتا به صورت رول موجود است. مشتریان کاغذ ظریف، با مشتریان کاغذ تولید شده از خمیر مکانیکی از جهاتی تفاوت اساسی دارند.

اولا، در فضای کسب و کار انواع کاغذ ظریف، تاجران از لحاظ انبار کردن کاغذ و ارائه خدمات به مشتریان نهایی، نقش مهمی دارند. ثانیاً تولیدکنندگان تجهیزات اداری، به طور غیرمستقیم بخش مهمی از مشتریان این گونه کاغذها را تشکیل داده و فرصت منحصر به فردی را برای محصولات جدید و توسعه آن ها فراهم می‌آورند. معمولا تولیدکنندگان تجهیزات اداری، انواع کاغذ را آزمایش کرده و مجوز استفاده از یک نوع کاغذ مشخص را در ماشین‌هایشان صادر می‌کنند. کارشناسان این شرکت ها، دائماً کیفیت کاغذهای تولیدی موجود در بازار را بررسی و ارزیابی می‌کنند.

کاغذ روزنامه  (News Print)

کاغذ روزنامه، کاغذی ارزان‌قیمت است که به شکل رول و ورق یافت می‌شود. این کاغذ قدرت جذب بالایی داشته و معمولاً برای چاپ روزنامه با ماشین افست و لترپرس استفاده می‌شود. کاغذ روزنامه از تفاله‌ی چوب (فیبرهای بازیافت شده) و بدون به کارگیری عملیات مکانیکی روی آن ساخته می‌شود و مقاومت آن در برابر نور پائین است.

استفاده از کاغذ روزنامه برای کارهای هنری سریع و موقتی مناسب است. از این کاغذ عمدتاً برای طراحی‌های خام و اولیه‌ی بزرگ و طراحی‌های موقتی که با مداد ذغالی یا مداد شمعی و مداد گچی انجام می‌شوند، استفاده می‌شود. کاغذ روزنامه به صورت دفترچه، ورقه و... در دسترس است. این نوع کاغذ به صورت رول‌هایی با عرض‌های از 70 تا 110 سانتیمتر و گرماژ متنوع از 60 تا 250 گرم تولید می‌شود.

کاغذ روزنامه از خمیر مکانیکی که مقداری خمیر شیمیایی نیز در آن وجود دارد، تهیه می‌شود. این نوع کاغذ برای چاپ روزنامه و مواد چاپی شبیه به کاغذ روزنامه مانند بعضی از ژورنال‌های خانگی که صرفاً جنبه اطلاع رسانی داشته و مصرف آن ها موقتی است، استفاده می‌شود.

کاغذ روزنامه به شکل پرداخت نشده تولید می‌شود و به همین دلیل خاصیت جذب مرکب در آن زیاد است. اما به دلیل استفاده از خمیر مکانیکی در حجم بالا با قرار گرفتن در مقابل نور و تابش خورشید به سرعت تغییر رنگ می‌دهد.

در مقاله های بعدی درباره انواع دیگر کاغذها و مقواهای مورد استفاده در صنعت چاپ صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.