چنان که در مقاله "رنگ ها در صنعت چاپ" گفتیم رنگ ها در مانیتور از نور تشکیل می شوند اما در چاپ، جوهرها رنگ های مختلف را می سازند. بنابراین تفاوت اجتناب ناپذیری میان رنگ های چاپی و نمایشگر وجود دارد. هر رنگ در ماشین چاپ با چهار پارامتر مشخص می شود. هر یک از این چهار پارامتر، درصد رنگ های فیروزه ای، ارغوانی، زرد و مشکی را نشان می دهند. بیشتر رنگ های چاپی از ترکیب دو یا سه رنگ از چهار رنگ اصلی به دست می آیند. طراحان حرفه ای و باتجربه، این ترکیب رنگ ها را به خوبی شناخته و رنگ های فایل خود را بر اساس اصول خاصی با دقت انتخاب می کنند که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

در حقیقت در هنگام چاپ، هر یک از چهار رنگ اصلی با غلظت مشخصی روی یکدیگر قرار می گیرند و به دلیل شفافیت این جوهرها، رنگ های زیرین بر رنگ های رویی تأثیر گذاشته و رنگ های ترکیبی جدید ساخته می شوند. برخی از رنگ ها در چاپ افست حساسیت بیشتری نسبت به سایر رنگ ها دارند. رنگ هایی مانند، کرمی، خاکستری، سورمه ای، زرشکی و سبز از این دسته هستند.

نکاتی در خصوص چاپ

در مقاله "اهمیت رنگ در صنعت چاپ و انواع رنگ های چاپی" در مورد رنگ های خاص چاپی، رنگ های اسپات، پنتون و فرایند چاپ افست و چاپ دیجیتال مطالبی گفتیم. در ادامه، نکاتی پیرامون رنگ های چاپی ذکر خواهیم کرد. سپس برخی از ترکیبات پرطرفدار رنگ مشکی و رنگ های خاص برای چاپ چهار رنگ را معرفی می کنیم.

• پیش از هر چیزی توجه به این نکته ضروری است که کالیبره نبودن مانیتور یکی از مهم ترین دلایل اختلاف رنگ و خراب شدن رنگ محصولات چاپی است. در مقاله پیشین در مورد نحوه کالیبراسیون مانیتور برای چاپ نیز صحبت کردیم.

• در رنگ های خالص با درصد رنگی پایین، اختلاف رنگ میان مانیتور و چاپ محسوس تر است.

• توجه به این نکته ضروری است که در چاپ، مرکب رنگ سفید وجود ندارد. در حقیقت قسمت های سفید، حاصل قرار نگرفتن رنگ در آن نقاط هستند، بنابراین اگر زمینه کاغذ یا مقوای شما رنگی باشد، قسمت های سفید طرح، به رنگ زمینه کاغذ در می آیند.

• در صورتی که مایل به چاپ رنگ مشکی باشید، اضافه شدن رنگ های زرد و ارغوانی و فیروزه ای، بر کیفیت رنگ مشکی تأثیر گذار است.

• بهتر است پیش از چاپ محصول اصلی چند نمونه چاپ شده از کار تهیه کنید تا از تطابق رنگ ها با فایل اطمینان حاصل کنید. همچنین می توانید شخصی را به عنوان ناظر چاپ تعیین نمایید تا خاطرتان از کیفیت رنگ ها جمع باشد.

• رنگ نوشته های کوچک، باید تنها شامل رنگی مشکی باشد. به این رنگ اصطلاحاً مشکی تک رنگ، یا مشکی 100 می گویند. به عبارتی برای جلوگیری از تار شدن نوشته های نسبتاً ریز تنها باید رنگ مشکی خالص با ترکیب C=0, M=0, Y=0, K=100 انتخاب شود.

• رنگ مشکی به تنهایی در چاپ کمی بور به نظر می رسد و اغلب کیفیت مطلوبی برای سطوح بزرگ به شما ارائه نخواهد داد. بنابراین بسیاری از طراحان، ترکیب این رنگ با سه رنگ دیگر با درصد های خاصی را ترجیح می دهند. به عنوان مثال، ترکیب C=80, M=70, Y=70, K=100 رنگ مشکی ای با تیرگی مناسبی ایجاد می کند اما حجم رنگ در این حالت بسیار بالاست و برای بسیاری از کاغذها مناسب نیست.

• بهتر است کدهای رنگی مورد استفاده در فایل طراحی مضرب 5 باشند تا قابل کنترل تر بوده و از نوسانات رنگی جلوگیری شود.

• در صورتی که رنگ زمینه کار مشکی و نوشته ها سفید باشند، لازم است حتماً به اندازه نیم پوینت استروک مشکی صد برای نوشته ها در نظر بگیرید. این رنگ مشکی، از نفوذ سایر رنگ ها به محدوده سفید رنگ جلو گیری می کند. بنابراین خوانایی نوشته آسیب نمی بیند.

• ترکیب رنگ ها در چاپ افست، نسبت به چاپ دیجیتال قابل کنترل تر است. بنابراین اختلاف رنگ خروجی نهایی با فایل طراحی در چاپ دیجیتال بیشتر از افست نمایان می شود.

 لازم به ذکر است با رعایت این موارد نیز همچنان در فرم های عمومی چاپ افست، احتمال از بین رفتن حدود 10 درصد از کار وجود دارد. همچنین وجود اختلاف رنگی تا 15 درصد به دلیل تأثیر رنگ های سایر فایل ها در فرم عمومی، امکان پذیر است. 

طیف رنگ خاکستری و طوسی در چاپ

رنگ خاکستری یکی از دشوارترین و حساس ترین رنگ های چاپی است. پیشنهاد می شود، درصد رنگ های آبی و قرمز و زرد را صفر قرار داده و برای داشتن یک رنگ خاکستری خالص، درصد رنگ مشکی را تغییر دهید. خروجی به دست آمده از خاکستری های ترکیبی یا خاکستری های RGB اغلب رنگی چرک متمایل به سبز یا صورتی خواهد بود که رنگ مطلوبی به شمار نمی رود.

طیف رنگ زرشکی – قرمز

زرشکی و آلبالویی در چاپ، رنگ های بسیار حساسی هستند. این رنگ ها از ترکیب رنگ های زرد و ارغوانی و مشکی ساخته می شوند. برای ایجاد رنگ زرشکی توجه داشته باشید که باید درصد رنگی فیروزه ای (CYAN) را روی صفر و ارغوانی (MAGENTA) را روی 100 قرار دهید، سپس با افزایش و کاهش رنگ زرد، به رنگ دلخواه خود برسید.

توجه کنید که بهتر است رنگ زرد را بیشتر از 70 درصد تعیین نکنید؛ در غیر این صورت طرح به رنگ قهوه ای متمایل می شود. همچنین در صورت وجود اندکی رنگ فیروزه ای در طرح، احتمال - به اصطلاح - گِل شدن و کثیفی کار وجود دارد. برای به دست آوردن تیرگی و روشنایی مورد نیاز نیز می توانید میزان رنگ مشکی را افزایش یا کاهش دهید. در تصویر زیر طیف رنگی قرمز را مشاهده می کنید.

طیف رنگ سورمه ای - آبی

درصد رنگ فیروزه ای (CYAN) را صد و زرد (YELLOW) را حتماً صفر تعیین نمایید. اگر رنگ زرد در این ترکیب وجود داشته باشد موجب کدر و چرک شدن طرح می شود. اکنون با افزایش و کاهش درصد ارغوانی، طیف های رنگی مختلف را ایجاد نمایید؛ دقت کنید که درصد این رنگ نباید بیشتر از 70 باشد تا رنگ سورمه ای به قرمز متمایل نشود. همچنین افزایش رنگ ارغوانی سبب افزایش نوسان رنگی در کل طرح می شود. همچنین مانند رنگ زرشکی با افزایش و کاهش رنگ مشکی، می توان میزان روشنی و تیرگی را تعیین کرد.

رنگ مشکی و تنالیته های مختلف آن

رنگ مشکی گرچه رنگ خالص و ساده ای به نظر می رسد اما در چاپ دردسرهای زیادی ایجاد می کند. بور شدن، تمایل به یکی از سه رنگ اصلی، پرنبودن، سفیدک زدن و کم رنگ بودن بخشی از مشکلات رنگ مشکی در چاپ هستند که با دقت در انتخاب آن ها می توان میزان خطا را به حداقل رساند. در ادامه برخی از انواع رنگ مشکی و کاربردهای آن ها را مورد بررسی قرار می دهیم.

درباره ظرفیت مجاز رنگ، در مقاله "اهمیت رنگ در صنعت چاپ و انواع رنگ های چاپی" صحبت کردیم. بنابراین از اهمیت این پارامتر در چاپ اطلاع دارید. در صورتی که آن مقاله را مطالعه نکرده اید، بهتر است پیش از ادامه، بخش "ظرفیت مجاز رنگ" را بخوانید، سپس این بخش را مطالعه کنید.

مشکی RGB و مشکی CMYK نرم افزاری

رنگ مشکی RGB ، یعنی رنگی که در آن درجه هر سه رنگ اصلی صفر باشد، یک رنگ مشکی کاملاً تیره و یک دست را در نمایشگر نشان می دهد، اما امکان چاپ این رنگ به همین صورت، به دلیل اشتباه بودن مد رنگی، وجود ندارد. استفاده از این رنگ مشکی تنها در فایل های دیجیتالی که قرار است در مانیتور نمایش داده شوند، مجاز است.

رنگ مشکی CMYK که شامل 86 درصد آبی، 85 درصد ارغوانی، 79 درصد زرد و 100 درصد مشکی است نیز رنگی است که با انتخاب گوشه ای ترین رنگ در پالت رنگی نرم افزارهای طراحی به دست می آید. این رنگ در واقع رنگ مشکی پیش فرض در نرم افزارهای طراحی است که در نمایشگرها کاملاً تیره و یک دست به نظر می رسد. اما با کمی دقت متوجه می شویم چاپ این حجم رنگ به دلیل به صرفه نبودن در بسیاری از موارد امکان پذیر نیست. این رنگ، حجمی برابر با 350 درصد دارد که از میزان مجاز رنگ برای بسیاری از کاغذها - یعنی 260 تا 320 درصد - بیشتر است. در حقیقت، در کنار به صرفه نبودن، بسیاری از کاغذها نیز ظرفیت جذب این حجم رنگ را ندارند. بنابراین رنگ مشکی نرم افزاری نیز اغلب مشکی مناسبی برای چاپ به شمار نمی رود.

مشکی تک رنگ یا مشکی صد

این رنگ تنها حاوی رنگی مشکی با درصد 100 بوده و درصد سایر رنگ ها در آن صفر است. استفاده از مشکی صد به دلیل بور شدن، برای سطوح بزرگ توصیه نمی شود و بهتر است تنها در سطوح کوچکی مانند نوشته ها مورد استفاده قرار گیرد. گرچه این رنگ کمی کم رنگ به نظر می رسد اما برای نوشته مناسب است و عدم استفاده از آن برای نوشته ها، خروجی را تار و ناخوانا جلوه می دهد. به این رنگ اصطلاحاً مشکی یکدست یا flat black نیز گفته می شود.

مشکی گرم Warm Black

مشکی گرم، از ترکیب رنگ های مشکی و ارغوانی ایجاد می شود. در این حالات درصد دو رنگ فیروزه ای و زرد صفر در نظر گرفته می شود، رنگ مشکی برابر با 100 تعیین شده و درصد رنگ ارغوانی بین 20 تا 80 درصد مشخص می شود. از این رنگ برای بروشور های مربوط به محصولات و خدمات لوکس و مجلل مانند جواهرات استفاده می شود. معروف ترین رنگ این خانواده دارای ترکیبی شامل 60 درصد ارغوانی است.

مشکی طلایی

در این رنگ، درصد دو رنگ فیروزه ای و ارغوانی صفر بوده و با تنظیم رنگ مشکی روی بیشترین مقدار، درصد رنگ زرد بین 20 تا 80 متغیر است. این طیف رنگی، حس زمینی و خاکی بودن را القا می کند. بنابراین در طرح های مربوط به محیط زیست و زمین، هر جا که نیاز به رنگ مشکی وجود داشت، انتخاب این رنگ معقول و منطقی به نظر می رسد.

مشکی سرد Cool Black

برخلاف رنگی مشکی گرم، مشکی سرد شامل 20 تا 80 درصد رنگ فیروزه ای است که در کنار 100 درصد مشکی و با عدم حضور رنگ های ارغوانی و زرد ساخته می شود. سیاه خنک، نوعی رنگ مشکی است که تداعی کننده فضایی رازآلود و بی روح است.

مشکی طراحان Designer Black

رنگ مشکی طراحان، یک رنگ مشکی نسبتا خنثی، پُر و جذاب است که بسیاری از طراحان در فایل های خود از آن استفاده می کنند. این رنگ در ظاهر یک رنگ مشکی خالص و پر و تمیز را به شما نمایش می دهد و پرکاربردترین نوع مشکی در میان طراحان به شمار می رود. مجموع حجم رنگی این رنگ، 250 است که میزان جذب رنگ خوبی روی کاغذهای مختلف دارد. دیزاینر بلک حاوی 70 درصد فیروزه ای، 50 درصد ارغوانی، 30 درصد زرد و 100 درصد مشکی است.

مشکی غلیظ Rich Black

این رنگ مشکی، با درصد های C=40، M=30، Y=30 و K=100 میان طراحان طرفداران زیادی دارد. مشکی غلیظ یک مشکی معمولی و خنثی است که در بسیاری از مواقع به خوبی دیده می شود. حجم رنگی این رنگ 200 است، بنابراین ظرفیت مجاز رنگ در چاپ به خوبی رعایت می شود اما نمی توان توقع یک سطح خیلی تیره و یکدست را از این رنگ سیاه داشت. مزیت استفاده از رنگ سیاه غلیظ کاهش ریسک پشت زدن رنگ و کثیف شدن کار است.

مشکی معیار یا Register Black

این رنگ تنها برای اندازه گیری دقت چاپ مورد استفاده قرار می گیرد. در مشکی معیار، درصد رنگی تمام رنگ ها 100 تنظیم می شود. در محل های ویژه ای خارج از فضای طرح چاپی، یک بعلاوه و دایره به این رنگ کشیده می شود. به این شکل، علامت رجیستر گفته می شود. چاپخانه ها با بررسی انطباق رنگ های این علامت، دقت و نامونتاژی هر یک از رنگ ها را در چاپ، مشخص می کنند. در واقع اگر تمام رنگ ها در محل دقیق خود چاپ شده باشند، نامونتاژی به صفر رسیده و هیچ رنگی خارج از علامت رجیستر دیده نمی شود. البته رسیدن به چنین دقتی بسیار دشوار و تقریباً ناممکن است، با این حال چاپخانه تمام تلاش خود را برای کمتر کردن این نامونتاژی به کار می بندند.